Informazio gehiago
Alfontso XIII.aren Espainia (II)
Primo de Riveraren Diktadura
Espainiaren barne egoera gatazkakortasun espiral batetan sartu zen Annualeko hondamendiaren ondoren (1921). Hurrengoak ziren bere ezaugarriak:
- Erreforma demokratizatzaileen hutsegiteak.
- Langabeziaren gorakada.
- Langile eta nekazal grebak.
- Marokokoren gaineko kanpainaren onarpenik eza.
Annual-eko hondamendiak (1921), une larriena markatu zuen egoera politiko sostengaezin batetan. Bi urte beranduago, erregearen eta enpresari kataluniarren laguntzaz, Primo de Rivera jeneralak, Gerra-ministro izandakoa, diktadura militar bat ezarri zuen nazioak zuen egoera hondatua konpontzeko asmoarekin.
Bere gobernua hurrengo puntuetan oinarritu zen:
- Berme konstituzionalen etetea.
- Gorteen disoluzioa.
- Alderdi politikoen eta sindikatuen debekua.
Boterea 1924tik aurrera Aberri Batasunaren laguntza izan zuen jeneralarengan metatu zen, Italian agintzen hasiak ziren ideia faxistetan inspiraturik zegoen alderdi bakarra zen. Aberri Batasunaren helburua elementu zibil kontserbatzaileak Gobernuaren baitan hartzea zen, horrela militarrek Primo de Riverak osaturiko lehen gobernuan zuten gehiengoa orekatzeko.
Diktadurak nazioaren bizitza publikoa baretu zuen errepresio biziki gogorra erabiliz, bitartean Marokoko gerra amaituta gelditzen zen frantziar partehartzeari esker. Industrializazioak zenbait indarra hartu zuen eta ekonomia berreskuratu egin zen. Baina, arazo sozial gehienak pil-pilean zirauten.
Kataluniarren, ejertzitoaren eta erregearen laguntza galdurik, Primo de Rivera jenerala kargugabetua izan zen 1930ean.
Monarkiaren erorketa
Primo de Rivera jenerala kargugabeturik zegoela, Alfontso XIII.ak Berrezarpenaren ideietan oinarrituriko hauteskunde sistema ustela berrezarri nahi izan zuen (68. gaia ikusi). Baina ospegabeko erregetza baten iraupena ezinezkoa zen jadanik.
Alfontso XIII.ak Primo de Riverari emandako laguntza erregetzaren irudiari ospea kendu zion espainiar gizartearen aurrean.
Ugariak izan ziren Alfontso XIII.aren abdikazioa eragin zuten arazoak:
- Alderdien ohiturazko txandaketa sistemaren gainbehera.
- Erakunde ezkertiarren gorakada, batez ere joera errepublikarra zuten taldeena.
- Krisi ekonomikoa.
- Atzeratze larria landa-guneetan.
- Gizarte-gatazka orokorrak: sindikal eta patronal terrorismoa; ezkertiar eta eskuindar muturreko taldeen arteko gatazka armatuak, batez ere Madril eta Bartzelonan.
II. Errepublikaren aldarrikapena Madrilgo Puerta del Solen, 1931an.
Errepublikaren aldarrikapena
1930aren udan zehar ezkerreko alderdiek Donostiako ituna sinatu zuten. Honen bidez erregimen errepublikar baten ezarpenean elkarlanean aritzearen konpromisoa hartzen zuten.
Urte eskas bat beranduago, eta bereziki tentsua zen giro baten erdian, hiri garrantzitsuenetan errepublikar alderdiei garaipena eman zioten hauteskunde munizipalak ospatu ziren. Erregeak, emaitzetaz jakitun izanda, abdikatzea erabaki zuen odol isurketa ekiditeko.
1931ren apirilaren 14an II. Errepublika aldarrikatu zen lurralde espainiar guztian.
Ramon Casasen Karga margoaren bista partziala, Alfontso XIII.aren garaietako langileriaren manifestazioen gaineko errepresioa erakusten duena.
Data garrantzitsuak
- 1918 Lehen Mundu-Gerra amaitzen da.
- 1920 Espainiar Alderdi Komunistaren sorketa.
- 1921 Annualeko hondamendia Marokoko gerran.
- 1922 Mussolinik, italiar faxismoaren buruzagiak, boterea eskuratzen du.
- 1923 Primo de Riveraren Diktadura hasten da.
- 1927 Marokoko kanpaina amaitzen da.
- 1930 Primo de Riveraren Diktadura amaitzen da. Berenguer jeneralaren gobernua.
- 1931 II. Errepublika espainiarraren aldarrikapena.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- XX. mendea (I)
- Bake armatua
- Lehen Mundu-Gerra
- Errusiako iraultza (I)
- Errusiako iraultza (II)
- Palestinako arazoa
- Alfontso XIII.aren Espainia (I)
- Alfontso XIII.aren Espainia (II)
- Gerren arteko garaia
- Espainiako II. Errepublika
- Espainiako Gerra Zibila
- La Guerra Civil española en Euskal Herria
- Frankismoa
- Bigarren Mundu-Gerra (I)
- Bigarren Mundu-gerra (II)
- Gerraren ondorioak