Gazteluen egitekoak
Erdi Arotik aurrera gazteluak eraldatu egingo dituzte, hots, sarri jauregi bihurtuko dituzte, edota hondatuta geratuko dira XVI. mendeaz geroztikorain arte Euskal Herrian gertatutako borroketan (Napoleon I.aren gerretan, karlistaldietan, 1936ko Espainiako Errepublikaren aurkako matxinada militarrean...)
Zabalateko gaztelua, haitzean, eta behealdean, garai bateko herri harresidunaren aztarnak. Gazteluak laguntzen zuen hirigunearen defentsan, baina eskualdea kontrolatzea ere bazuen helburu. (2003)
Bada hemen azpimarratu behar den gauza bat, Iparralderako eta Hegoalderako, oro har, balio duena: egoera hobean edo onean iritsi zaizkigun gazteluak dagoeneko XIV-XV. mendeetan pribatu zirenak edo pribatizatuta zeudenak dira. Egoera horretan, esku pribatuetan alegia, gazteluei beste egiteko berri bat edo egiteko berriak eman zitzaizkien: leinuari ospe ematea, agintarien egoitza izatea, sortetxe izatea, jauregi bihurtzea bizitetxe izateko, administrazio leku izatea... Eta, horrenbestez, Erdi Aroa gainditu zuten. Salbuespen dira Frantziaren eta Espainiaren arteko muga berrian eginkizun militarra izan zutenak (Donostiakoa, Hondarribikoa, Baionakoak, Maulekoa...) eta fuerte izateko eraldatu zirenak, batzuetan, gainera, Erdi Aroko aztarnak zeharo ezabatuta edo lurpean geratu ziren. (Donibane-Garazi).
Horrekin guztiarekin, gaztelu baten aurrean egin daitekeen galdera nagusia azpimarratu nahi dugu: gaztelu hori zergatik eraiki zuten eta gaztelu horri zergatik eutsi zioten? Gaztelu bat beti izango da gizartearen beharren eta historiaren isla, gizarte orokorraren edo gizarte horren zati baten ispilu, baina, dena dela, beti eraiki zuten eta zutik eutsi zioten arrazoiren batengatik. Gaztelu bat ikertzen denean, galdera horri erantzuten saiatu behar da eta, segur aski, erantzun ezberdinak jasoko dira gizartearen eta gotorlekuaren aro bakoitzerako. Galdera-erantzun horiek argitzen dizkigute gotorleku bat baztertzeko izan ziren arrazoiak, kokaleku itxuraz aldrebes bat aukeratzeko izan ziren arrazoiak, gazteluen egungo egoera, berrerabilera, eraikin nagusia jauregi bihurtzeko izan ziren motiboak...
Astulezko gaztelua, mendebaldetik begiraturik. Askotan, itsasontzi antza hartzen dute mendiko gazteluek, gailurraren goialde osora hedatzerakoan. Igarobidea zaintzea zuen hasierako egitekoa, eskualdea kontralatzeaz gain. (2003)
Orain arte, zeharka bada ere, banan-banan hainbat balizko egiteko aurkeztu eta ondorioztatu dugu. Kutsu militar edo administratiboa dute batzuek (talaia, lurraldea antolatzeko komunikazio kate, hiri edo igarobide baten defentsa leku, inguruko biztanleen babesgune, agintarien egoitza, kuartel, armategi, jarduera ekonomiko bati lotutako meategi edo gatzaga...) eta aginpide laikoaren edo elizaren zerbitzuan daude beste batzuk (ondasun pribatuen defentsa, leinuko kideei babesa eskaintzen die,justizia areto, ziega...). Gaztelu batzuek bereziki beste egiteko batzuk zituzten aldi baterako edo betiko emanak (errege presondegi, agiritegi, errege jauregi, Gorteen biltoki, lurralde bateko gobernadorearen egoitza, zergen biltoki eta aletegi, printze-printzesen egoitza, txanponak egiteko leku...).
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.