Informazio gehiago
Ingurugiroa eta gizakia
Inguruaren eraldaketa eta kontserbazioa
Gizakia ingurugiroaren parte da. Baina bere aktibitateak aldaketak sortzen ditu. Inguru naturala inguru gizatiar batetan bihurtzeak ondoko pausoak jarraitu ditu:
- Nekazaritza eta abeltzaintzaren deskubrimendua. Elikagaien eskuragarritasun handiagoa eta paisaian aldaketak.
Laborantzen hedadurak aldaketa sakonak eragiten ditu paisaian.
- Gizakiaren biziraute gaitasuna handitzen duten aurrerapen zientifiko eta teknikoak.
- Mota guztietako obren burutzea: eraikinak, bideak, kanalak, zubiak eta abar.
- Industrializazioa, XVIII. mendetik aurrera ematen da eta ingurugiroan aldaketa erradikal bat eragiten du planeta mailan.
- Hazkunde demografikoa aurreko puntuek errazten dute, gizakia lurralde berriak kolonizatzera behartuak daude eta bere onura propiorako aldatzen dituzte lurralde berriak.
XX mendearen bukaeran, munduko populazioak 6.000 milioi biztanle gainditu zituen eta ia planeta osoa betetzen du. Basoak mozten dira egurra eta laborantza-lur berriak lortzeko eta lur-azpi zein itsasoko baliabideak laster agortzea egingo duen neurri batean esplotatzen dira. Jarduketa guzti hauen ondorioa planetako ekosistemen eraldatze orokor bat izan da, izan ere giza aktibitatea, epe luzera Lurreko bizitza manten dadin mehatxu bat bihurtu da.
Ingurunearen zaintzea, beraz garapen jasangarri erritmo bat heltzeko bide bakar moduan inposatzen da. Horrela, gizakiaren zabalkundea baimenduko da gure planetaren ekosistema totalaren ezaugarri den oreka ekologikoa arriskuan jarri barik.
Ingurunearen Degradazioa
Ia giza aktibitate orok aldatzen du ingurunea eta degradazio maila bat sortzen dute. Hala ere, batzuk bereziki garrantzitsuak dira:
- Nekazaritza eta abeltzaintza: basoen galera, higaduraren hazkundea eta oxigeno produkzioaren murriztea. Landaredi eta fauna naturalen desagertzea. Lursailen zatiketagatik ikus-inpaktua.
- Arrantza: itsas espezie anitzen zenbakizko murriztea edo desagertzea.
- Baliabideen ustiaketa: lurraren higadura, lurraren eta lur-azpiaren kutsatzea.
- Industria: uren eta atmosferaren kutsatzea, euri azidoa, berotegi efektuko gasak.
- Energia produkzioa: ikus-inpaktua, kutsadura atmosferikoa (zentral termikoak), lurreko ekosistemen suntsiketa (presak), erradiazio eta oso arriskutsuak diren hondakinen produkzioa (zentral nuklearrak).
- Urbanizazioa eta azpiegiturak: paisaiaren eraldatzea, ekosistemen galera, obra anitzengatik lurraren higadura, uren eta atmosferaren kutsadura eta hondakinen kopuru handien sorrera.
- Gudak: ingurugiroaren aldaketaren ikuspegitik gutxi hartu dira kontutan. Gatazka belikoek kalte ekologiko handiak sortzen dituzte batez ere arma kimiko edo nuklearrak erabiltzen direnean.
Ingurugiroko arazoak
Gure munduak bere ekosistemetan aldaketa erradikal baten mehatxupean dago. Kausa nagusiak ondokoak dira:
- Ur geza eta itsasoko uren kutsadura: jarduera industrial eta hiriek sortua.
- Airearen kutsadura: industria eta kotxetatik datorrena. Berotegi-efektuko gasen sorrerak berotze orokorreko arriskua dakar berarekin eta mundu mailan klima alda lezake.
- Ozono geruzaren suntsitzea: gas industrial zehatz batzuen jariaketaren ondorioa da. Atmosferaren geruza honen galerak lurra eguzkiaren errainuen aurkako babesik gabe utziko luke.
- Basoen suntsitzea: landaredia naturalaren galera, berotze orokorrari lotua, desertuaren aurrerapen azkar bat baimentzen du.
- Giza hondakinak: zaborren pilatzea hiri modernoen arazo larri bat da.
- Biodibertsitatearen ezabatzea: aniztasun biologikoaren galerak ekosistema orokorra txirotzen du eta gizateria baliabide garrantzitsu asko gabe uzten du.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- Gizakia eta zibilizazioa
- El medio ambiente y el ser humano
- Munduko populazioa
- Migrazio-mugimenduak
- Hiria
- Hirien forma eta egiturak
- Jarduera ekonomikoak
- Mundu garatua eta mundu azpigaratua
- Garapenerako laguntza eta kooperazio proiektuak
- Nekazaritza-jarduera
- Nekazaritza eta abeltzaintzako produkzioa
- Nekazaritza
- Arrantza-jarduera
- Lehengaiak eta energia iturriak
- Energia iturriak
- Meatzaritza
- Industria
- Zerbitzuak
- Turismoa
- Lana
- Garraioak
- Merkataritza
- Estatuak
- Nazioarteko harremanak