Informazio gehiago
Akzioa eta erreakzioa. Momentuaren kontserbazioa
Akzio eta erreakzioaren printzipioa
Isaac Newton zientzialariak ekarri zuen akzio eta erreakzioaren legea. Lege hori elkarreragina duten objektu materialek osatutako bikoteei aplikatzen zaie, honako ondorioa ateraz: A gorputz batek B gorputz batengan indarra eragiten badu, bigarren horrek, hein berean, A gorputzarengan aurreko indar bera eragiten du, baina aurkako norabidean.
A eta B gorputzek elkarri indar bera eragiten diote, baina kontrako norabidean.
Aipatu behar da akzio eta erreakzioko indar hauek ez dutela inoiz orekarik edo konpentsazio dinamikorik ekartzen, beti gorputz desberdinengan eragiten dutelako.
Hona hemen akzio eta erreakzio legearen adierazpen matematikoa:
Emaitzazko indarra
Hainbat indarrek gorputz material berarengan aldi berean eragiten dutenean, ikus daiteke indar bakar bat ari dela, emaitzazko indarra izena duela. Indar hori kalkulatzeko, parte hartzen duten banakako indar guztien batuketa bektoriala egin behar da.
Atsedenean dauden gorputzetan beti biltzen dira elkarren artean konpentsatzen diren indar-multzoak, horregatik, emaitzazko indarra beti nulua izaten da.
Batuketa bektoriala egin ondoren lortutako indar-multzoa.
Indar inpultsiboak
Newton-en mekanikan, indar inpultsiboa deritzo masaz osatuko gorputz bati (m)aplikatzen zaion indarrari, Dt denbora-tarte labur batean . Indar horietan inpultsoa izeneko indar bektorial bat existitzen da, eta hori kalkulatzeko indarra bider igarotako denbora-tartea egin behar da.
Higidura kantitatea
Indar baten inpultsoaren definizioari Newton-en dinamikako funtsezko legea aplikatzen bazaio (ikusi 5.gaia), emaitza honakoa izango da.
Era horretan, indar baten inpultsoa horrela definituko litzateke: kopuru baten aldaketa berdin gorputzaren masa bider abiadura. Biderkadura hori higidura kantitatea edo momentu lineala deitzen da eta modu honetan adierazten da:
Higidura kantitatearen kontserbazioa
Higiduraren kantitatea funtsezko kontzeptua da fisika modernoan. Sistema isolatu batean kanpo indarren aplikaziorik ez dagoenean, sistemaren higidura kantitate totala konstantea da, nahiz eta sistema beran partikula batzuetatik beste batzuetara transmititu.
Higidura kantitatearen kontserbazioaren printzipioa edo momentu linealaren printzipioa akzio eta erreakzioaren legeko zuzeneko ondorioa da eta gisa honetan adierazten da:
Bi masetan, m eta m diharduten indarrak.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- Estatika eta dinamika
- Cálculo vectorial
- Desplazamiento, velocidad y aceleración
- Mugimendu zuzena eta zirkularra
- Estatika: orekan dauden sistemak
- Newton-en dinamikaren legea
- Akzioa eta erreakzioa. Momentuaren kontserbazioa
- Gorputz baten pisua eta masa
- Ingurune deformagarriak: presioaren nozioa
- Presio hidrostatikoa. Arkimedes-en printzipioa
- Presio atmosferikoa
- Trabajo mecánico y energía
- Energía cinética y energía potencial