Informazio gehiago
Platon eta Ideien Teoria
Filosofoa eta bere obra
Platon K.a. 427 urtean jaio zen Atenasko familia batean. Bere gaztaroan, Atenas eta Espartaren arteko Peloponesoko gerraren hondamendiak bizi zituen, Atenasko nagusitasunaren bukaera suposatu zuena. Hogei urte zituela Sokrates ezagutu zuen eta berrogei zituela Atenasen Akademia sortu zuen, gazteriaren formazio politiko eta intelektualeko lehenengo zentroa izan zena. 347an hil zen.
Literatur gaitasun handiko idazlea zen eta bere obrak dialogo modura egituratuta daude, pertsonai ezberdinek iritziak azaltzen dituztenak, jarduera intelektual etengabean. Dialogo hauen artean azpimarratzekoak dira: Apologia, Criton, Gorgias, Cratilo, Fedon, Banketea, Errepublika, Fedro, Timeo eta Legeak.
Atenasko eskola, Rafaelen freskoa Vatikanoko Pinakotekan. Erdian, Platon eta Aristoteles.
Materia eta ideia
Errepublikan, Platonek justiziaren eta bidezko gizartearen esanahiez galdetzen dio bere buruari, eta galdera hauei erantzuteko ezagupenaren teoria bitxia sortzen du, koba-zuloaren mito ezagunaz irudikatua, eta horren arabera bi dira errealitatearen mailak:
- Irudien maila (phainomena), itzalena, zentzumenek nabaritzen dutena. Materiaren mundua da, etengabeko aldaketak jasaten dituzten gauza inperfektuez osatua.
- Ideien mundua, argiarena, ezagupenaren bidetik iristen dena. Modu egoki, ezin hobe eta unibertsalen mundua da.
Ideien mundu abstraktua hitzen bitartez adierazten da, horregatik Platon asko interesatzen da hizkuntzaren aberastasuna deskubritzeaz eta hitzak eta kontzeptuen esanahiak definitzeaz.
Baina ideiak ez dira bakarrik hitzen esanahi ezberdinak ordenatzeko balio duten kontzeptu orokorrak, baizik eta mundu errealaren oinarria eta eredua ere.
Arima eta ezaguera
Platonentzat, arima edo psikea, gorputzaren biziaren jatorria da (beraz bereizita dago honetatik) eta hiru indar edo funtziok osatzen dute:
- Ulertzen duena, edo adimena.
- Nahi duena, edo borondatea.
- Sentitzen edo desiratzen duena, beste bien azpitik.
Arima bizitza ematen dion gizaki konkretua baino lehenagotik existitzen da (metenpsicosis), banakoak lehenagotik ezagutu du gero jakingo duena. Horrela, ikastea gogoratzea da, beste garai batean arimak benetako errealitate hori edo ideia perfektuen mundua ezagutu baitu, ongiarekin identifikatzen dena.
Ongiaren ideia ezagueraren objektua da, eta horretatik abiatuta zentzua hartzen dute justiziak, edertasunak, egiak eta beste gauza guztiek. Ideien eta ondorioz ongiaren munduan parte hartuta, gizakiak lortzera jotzen dute, imitazio edo mimetismo prozesu baten bidez.
Hezkuntza eta bertutea
Gizakia ezaguerara bultzatzen duen indarrarekin batera, koba zulotik atera den gizakia, eta ondorioz egiaren jabe denak besteei berak jarraitutako bidea erakusteko beharra sentitzen du. Jakinduriak ez du zentzurik komunikatzeko ez baldin bada, eta elkartasun sentimendu horretatik edo komunikatzeko behar horretatik garatzen du Platonek bere hezkuntzaren teoria edo paideia.
Heziketaren beharrari dagokionez, Platonek galdetzen dio bere buruari ea gizakiak bertutea (areté) ikas dezakeen, hau da, ea bere natura propioa alda dezakeen. Bertutea ikastearen helburua ez da beste gizakiak menperatzea, baizik norbere burua menperatzea, "ezagut ezazu zeure burua", Delfosko Apoloren tenpluan dagoen inskripzioak esaten duena. Beraz, irakaskuntza, hausnarketan oinarritu behar da, gure oroimenean gordeta dagoen onginahia esnatzeko.
Platonen teoria politikoa
Platonek Maitasunaren (eros) eta adiskidetasunaren (philía) teoria garatzen du, gizakia besteekin egia konpartitzera bultzatzen duen indarrari buruzkoa; izan ere, modu honetan betetzen du gizakiak bere ondokoengana jotzeko beharra. Beraz, gizakiak besteekin bizi behar du hirian, behar asko baititu, eta polis horrentzat Platonek justizia egokia ezarriko duen antolamendua definitu nahi du
Proiektu politiko honetan, utopiaren lehenengo adibidea izan daitekeena, Platonek esaten du hiria bidezkoa izan dadin, eta estatuak bere hiritar guztien zoriona lor dezan, eta ez bakarrik klase zehatz batena, hauxe behar da:
- Justiziaren ideia definitu Apologian, Sokratesen zigorrari buruz planteatzen zen moduan.
- Hiritar batzuek indarrez ala engainuaren bidez beren berekoikeria inposatzeko erabiltzen duten Politikaren kontzepzio tiranikoa gainditu.
- Hiritarrak hezi eta batez ere politikoak.
- Heziketa horren bitartez, boterean azkarrenek eta eskuzabalek jardun dezatela lortu.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.