Lurra eta ahaideak

Euskal Herriko sinesmen askoren arabera, Lurra Eguzkiaren eta Ilargiaren ama da. Leku handi moduan ere hartzen dute, hildakoen arimen eta numen eta beste pertsonaia mitiko gehienen bizilekutzat.

Landare erreinuaren oinarria den bizi-indarra dauka Lurrak, jakien bidez eta, batzuetan, magiaren edo araoen bidez giza gorputza indartzen du. Gainera, abereei ere bizitzen laguntzen die janaria eta, behin edo behin, abelgorrien oparien bidez.

Lurrak bere baitan altxorrak ere badituen sinesmena oso zabalduta dago. Urrez betetako idi-larruak gordetzen dituzten mendi eta haitzuloak aipatzen dira sinesmen horietan; baina ez da ezer esaten leku zehatzei buruz. Ataungo "Urrezuloko-Armurean", Baltzolako, Putterriko (Aralar) eta Iruaxpeko (Goronaeta) haitzuloetan, besteak beste, zulo ugari egin izan dituzte baserritarrek altxor horien bila. Sinesmen asko eta asko daude Lurrak gordeta dituen altxorren inguruan, horien artean, Urbasa mendian urrezko altxor bat (kanpaia, harilkai edo kutxa) ezkutatuta dagoela da bat, egunero ardiak ibiltzen diren lekuan. Ia-ia lurrazalean omen dago eta, egunen batean, gainean jartzen den ardiren batek bistaratuko omen du.

Horrelako altxorrak lurpetik atera eta aberastu nahi dutenen diru-goseak ez du ezer lortzen, Lurraren ireluak ezarri duen debekua da. Irelu horrentzat izaten ziren garai batean egiten ziren hainbat eta hainbat eskaintza. Haitzuloetako sarreran uzten zituzten eskaintza horiek, gehienetan txanponak, ireluaren mesedeak lortzeko. Kobazulo batzuetan eraikitako baselizen eta baseliza bihurtutako kobazulo batzuen jatorriak kultu horrekin zerikusia omen dute.

eguzkia

Lurraren alabak

Eguzkia eta Ilargia emakumezko jainkoak dira, Lurraren alabak. Eta amaren altzora joaten dira egunero, zeruan zehar ibili ostean.

Eguzkiak , berez dituen eraginez gain (argia eta beroa), baditu beste botere batzuk, herri sinesmenen arabera. Argitu baino lehen edo argitzerakoan lurpeko ireluak etxera bidaltzeko ahalmena dauka; sorginak ezin ibilita gelditzen omen dira Eguzkiak izpiekin harrapatzen baditu oraindik bere lana egiten. Ba omen dira baita Eguzkiaren izpiek jotzen badituzte gizakiarengan duten boterea galtzen duten ireluak ere. Lamia batek urrezko orrazia leize baten sarreran utzi omen zuen behin, eta artzain batek hartu eta eraman egin zuen. Lamia orduan, mendian behera artzainaren atzetik joan zen, orratzia berreskuratu nahian. Ia harrapatuta zuenean, Eguzkia irten zen eta izpi batek artzainaren jantzian jo zuen, Lamiak orduan, Eskerrak eman Eguzkiari esan zion eta leizera itzuli zen berriz.

Astakarduaren loreari Eguzkilora esaten zaio, Eguzkiaren sinbolotzat hartzen da. Etxeko sarrerako atean ipini ohi da eta Eguzkiak dituen ia botere mistiko guztiak ditu: espiritu gaiztoak, sorginak eta lamia mota batzuk aldentzen ditu. Eta gaitzak, ekaitzak eta tximistak sortzen dituzten espirituei ez diete etxean sartzen uzten.
 

 

eguzkia


 

Ilargia ere emakumezkoa dela uste da, haren omenezko esaera eta otoitzetan Ilargi-amandrea esaten zaio. Ilargi izenak, oraindik galdu gabe dagoen sinesmen baten arabera, hilen argia esan nahi du, Ilargiak hildakoen arimei argi egiten baitie.

Asteko egun bat Ilargiarena da: ostirala. Hitz horrek badu Ilargiaren beste izen baten elementu berdina: Irargi.

Ilargialdiek eragin ona ala txarra izan dezaketenaren inguruko sinesmenak ere asko dira: landatzen, uzta biltzean, zuhaitzak kimatu edo mozterako orduan, abereei ilea moztu edo hiltzerako orduan...

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana