Sua

Sua behar-beharrezkoa da sukalde lanetan zein etxea eta pertsonak hotzaren aurka babesteko. Era berean, piztiekin borrokan egiteko eta gaiak eta tresnak egiteko erabili du gizakiak.

Sukaldeko sua irelu, etxearen sinbolo eta arbasoentzako opari bezala ikusi izan da eta mesedeak eskatzen zaizkio: haurren bigarren hortzaldia, pozoituak egon litezkeen janariak garbitzea, pertsona eta abere arrotzak sagaratzea eta etxekoratzea.

Norbaitek pertsona bat etxean ezkonduta edo lanerako sartu nahi zuenean, bere etxera erakartzen zuen eta sutegiaren edo eta su gaieneko laratzaren inguruan bira batzuk emanarazten zizkion. Goierrin, Zuberoan eta beste herrialde batzuetan horrela egiten zuten oraindik asko ez dela.

Lehen, kafea su gainetik ateratzean, ohitura zenez, ikatz baten muturra sartzen zen kafe ontzian (Meñaka, Lekeitio, Ataun). Gauza bera egiten zen, gauez iturritik ekartzen zen urarekin. Harri gorituen bidez esnea egostea eta, gaixoei harri gorituz irakindako ura ematea ere Euskal Herriko hainbat lurraldetako ohitura da.

Uste denez, arbasoei sukaldeko sua atsegin zaie, han bizi baitziren eta hara itzultzen baitira gauero. Gabonetako suak, bestalde, garrantzi berezia du. Etxe bakoitzeko sukaldean enbor bat pizteko ohitura dago herri askotan; Zegaman gabonzuzi deitzen diote. Etxe hartako biztanle eta abereentzat mesedegarri diren ahalmen bereziak omen ditu enbor horrek; gaitzen aurka, tximisten aurka, eta abar babesten omen ditu.

San Joanen ohituretan suak garrantzi berezia du eta Euskal Herriko herri askotan sutzarrak pizten dituzte etxeen atarietan. Horrela Saran, beste herrixka batzuetan bezala, sutzarrak pizten dituzte San Joan bezperako gauean, sasi eta era askotako zuhaitz adarrekin eta Erramu igandez elizan bedeinkatutako erramu adarrekin. Etxeko pertsonek suaren inguruan ibilita errezatzen dute arrosarioa, sua eskuin aldetik dutela. Gero, gazteak suaren gainetik saltoka ibiltzen dira "ona barnera, gaiztoa kanpora" esanez. Jarraian ikatz batzuk botatzen dituzte arto soroetara eta etxeko teilatura, egur horiek bedeinkatuak direla pentsatzen baita, erre diren erramu adarrak bedeinkatuak ziren bezala. Azkenik, harri zabal bat jartzen dute errautsen gainean eta haurrei esaten diete: "Bihar goizean, eguzkia irten baino lehen, aurrena jaikitzen denak, harriaren azpian San Juanen bizarra aurkituko du".

Aste Santua

Oiartzunen, berriz, sasiez egiten dute sua. Gero lasto sortak piztu eta, soroz soro ibili ohi dira, ondorengoa abesten:



"San Juan da, San Juan:
Gure goiko barrutian,
Sorginaren begia galdu da,
Galdu bada gal bedi.
Sekulan agertu ez bedi!"

 

Etxeko suari opariak

Haurren lehen hortzaldiko hortzak suaren ireluari ematen zaizkio. Haurrek, hori egiterakoan, ondorengoa esan behar dute: "Andra Marie, otson ortz zaarra eta ekatzan berrie".

Galirinaren edo arto-irinaren zahia botatzen zaio sukaldeko suari, sutan egosten ari den esneak gainezka egin eta sutara erortzen denean. Hori eginez gero kortako abereek errapeko gaitzik izango ez dutela uste da. Era berean, lurrera eroritako janariak sukaldeko suari erakutsi ohi zaizkio, jan behar badira.

Sutegiko ikatzak bedeinkatutzat jotzen dira. Horregatik erabiltzen dira kutun bezala, daramatzana "begizkoaren" aurka babes dezaten.

Halaber, uretan sutegiko ikatz zati bat sartzen da, etxearen kanpokaldeko iturritik gauez ekarritako urak edaten duenari kalterik egin ez diezaion.

 

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana