Ekosistema lehortarrak

Lehorreko ekosistemetan, biometan, ingurunea lurra da. Lurrean, landareen eta klimaren arabera, lehorreko ekosistema ezberdinak daude.
 

Basamortua

Basamortuan lurzorua eta ura oso urriak dira. Haizearen higadura, noizbehinkako eurite irregularrak, eta lurruntze-maila altua baldintza hauen errudunak dira.

Izaki bizidunak ez dira oso anitzak, eta gainera sakabanatuta daude, baina ingurunera ondo moldatuta daude. Landareak azkar hazten dira, hezetasuna dagoenean sustrai luzeak garatu edo beren ehunetan ura pilatzeko aprobetxatzen dutelako. Animaliak gauzaleak dira, eta egunez haitzulo edo gordelekuetan geratzen dira.

Tundra

Tundra edo basamortu polarraren ezaugarri nagusiak lurzoru izoztua, tenperatura baxuak eta ur-eskasia dira.

Landare organismoak (gramineoak eta ihiak urtzaldian, goroldioak eta likenak urteko beste edozein momentutan) azkar garatzen dira uda laburrean, mantu mehe eta gogor bat osatuz. Urtzaldian zehar, intsektu asko agertzen dira. Hori dela eta, tundra hegazti migratzaileen habiak egiteko toki hobezina da. Belarjaleak ere aipatu behar ditugu, leminga edo altzea, esate baterako, eta hauen harrapariak, adibidez katamotza edo elurretako hontza.

Taiga

Taigan edo baso hostoiraunkorrean edo koniferoen basoan dauden ur eskasiak eta tenperatura baxuak jasan ditzaketen espezieak oso gutxi dira, baina hauen kide kopurua handia da.

Hori dela eta, taigaren ezaugarri nagusia, pinuz, izeiz eta zuhaixkaz (txilarra eta ahabia, esate baterako) beteriko baso hostotsuak dira. Hauetan, animali migratzaileak eta hibernatzeko gai direnak (hartza, adibidez) bizi dira batez ere. Baina badaude beste animalia asko, narrasti eta hegazti batzuk: arantzurdea, urtxintxa eta iharra, adibidez.

Baso epela

Baso epela edo hostogalkorraren ezaugarri nagusia urtaroen artean dagoen desberdintasun handia da. Ingurunearen baldintzek posible egiten dute landare eta animalien espezie ugarik bizirik irautea.

Belardia, estepa eta sabana

Belardiak basamortu eta basoen antzeko ezaugarriak ditu. Bertan belarrak (gramineoak), zuhaixkak (zuhaitz sakabanatuak badaude ere) eta belarjaleak dira nagusi.

Esteparen ezaugarri nagusiak muturreko tenperaturak eta gaizki banatutako eurite gutxi batzuk dira. Estepako landaretza arantzatsua da eta urtaro lehorrean hostoa galtzen du.

Sabanan bi urtaro bereiz daitezke: bata euritsua (apiriletik ekainera) eta bestea lehorra. Belar altua belarjale espezie askorentzako elikagaia da, eta belarjale hauek, aldi berean, harrapari eta sarraskijale askoren erasoa jasan behar dute.

Oihan tropikala

Oihan tropikala, baso tropikala edo euri-oihana Ekuatoretik hurbil dauden tokietan nagusitzen diren ekosistemak dira, bertan tenperaturak eta euriak beti nabarmenak izaten direlako. Izaki bizidunen aniztasunik handiena duten ekosistemak dira.

Mangladiak

Mangladiak ibai handien estuarioetan eta kostaldeko tokietan nagusitzen diren baso tropikalak dira. Beren izena bertan duten landare-espezie garrantzitsuenetik datorkie: manglea. Oso zuhaitz bitxia da, ur gainean hazten baita. Horren sustrai luzeak harean hondoratzen dira eta ur gainean eusten diote.

Baso mediterraneoa

Mediterranear basoa klima epeleko ekosistema bat da. Bertan neguak leunak izaten dira, udak beroak eta euriteak oso gutxi, irregularrak eta uholdezkoak.

Landare espezieen artean, zuhaitzak, zuhaixkak eta belarrak daude. Zuhaitzak arteak, artelatzak eta haritzak dira batez ere, baina pinu ugari ere badago. Baso hauetako paisaian zuhaixkak, landare usaintsuak, txilarra, gurbitza, ezpela eta legeltxorra dira nagusi.

Dehesa

Dehesa Iberiar Penintsulako erdialdean, mendebaldean eta hego-mendebaldean azalera handiak betetzen dituen larre erdinatural bat da.

Gizakiaren ekintzak baso mediterraneoa aldatu zuen, zuhaitzak eta sasiak deuseztatuz mozketa, uzta, artzaintza eta sute kontrolatuen bidez.

Dehesaren egituran argi dago bertako toki altuenetan eta beheko tokietan gertatzen diren gauzak arrunt desberdinak direla. Izan ere, beheko tokietan pilatzen diren ur, mineral, eta animali eta landareen hondakinak toki altuetatik jasoak dira. Jasan beharreko etengabeko galtze honek gune hauen etengabeko gaztetze prozesua dakar. Horrela, ur eta elikagaien ekarpen honek dehesako behealdea oso eskualde emankorra izatea posible egiten du, eta bertan ezartzen diren sistemak goialdeetakoak baino helduagoak dira.

Basoan zabaldu ziren soilguneak gaur egun artzaintzari esker mantentzen dira. Abereen ekintzak, modu naturalean, jatorrizko ekosistema berriz ezartzea eragozten du.

Dehesa giza ustiapena eta baliabide naturalen kontserbazioaren arteko oreka eredu gisa balio zaigun ekosistema bat da. Dehesaren errentagarritasuna energia-sarrerak minimizatzean datza, Autohornikuntza lortu ahal izateko. Horrez gain, hegazti migratzaileentzat elikatu eta atseden hartzeko toki hobezina da.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana