Antso III.a Nagusia Nafarroakoak jada eraikiarazi omen zuen defentsarako dorre bat XI. menderako; 1194an Antso VII.a Azkarrak gaztelua berreraiki Urgull mendiaren puntan, eta defentsarako gotorleku bihurtu zuen. Hurrengo mendean, Alfontso VIII.arekin, Urgull mendia eta gaztelua bidez inguratzeko lanak egin zituzten. Haren ondotik etorri zirenek, Fernando IV.enarekin hasi eta Juan II.era arte, guztiek zaindu eta hornitu zuten gotorlekua. XIII. eta XIV. mendeetan, gotorlekuaren egituran ez zuten egin aldaketa handirik. XVI. mendean bai, aldaketa handiak egin zizkioten eta, besteak beste, zenbait kubo erantsi zizkioten.

XVII. mendean lan gehiago egin zituzten, batik bat tximista batek bolbora biltegian jo eta guztiz suntsitu zuelako 1688an; Hercules Torrellik egin zituen plano berriak. XVIII. mendean barrena ere egin zituzten hainbat lan, baina ohartu ziren gotorleku horiek ez zirela batere erabilgarriak. 1863an Donostiako harresiak bota egin zituzten eta, ondorioz, hiria babesik gabe geratu zen, horregatik, mendearen azken laurdenean, Urgull mendia gotortzeko lan batzuk egin zituzten. XX. mendearen hasieran jada zaharkituak geratu ziren gotortze sistema horiek eta, pixkana-pixkana, bertan behera utzi zituzten. 1921eko abuztuaren 25ean, Donostiako Udalak erosi egin zion Urgull mendia Espainiako Armadari, eta parke bihurtu zuen. 1925ean Monumentu Nazional Historiko izendatu zuten. 1955ean, gazteluaren goiko aldean, Jesusen Bihotzaren eskultura jarri zuten. 1963an, gaztelua oso hondatuta zegoela ikusirik, Udala zaharberritzen hasi zen.

Motako gazteluak atal bat baino gehiago ditu: dorretzarra da bat ("Macho" deitua), seguruenik XI. mendean harkaitz gainean egin zuten gaztelu haren lekuan eraikia (egun Jesusen Bihotza du goiko aldean); gotorlekuak eta kanoitegiak ere baditu, hiria eta gaztelua babestu behar zenerako. Horien artean begiratokiko gotorlekua nabarmendu behar da, XVII. mendean eraikia, eta Erreginaren eta Napoleonen bateriak ere bai, Frantziako tropen okupazio garaian eginak; Damen bateria, Santa Klarakoa, Gobernadorearen Baratzekoa eta Bardokaskoa ere aipagarriak dira, besteak beste. Azken horiek XVIII. mendean eraiki zituzten, Berwicheko dukeak 1719an egin zuen inbasioaren ondotik.

Espanochiren harresian -XVII. mendean egin zuten-, portuko hormatala bakarrik dago gaur egun, "Apaizen pasealekua" deitzen den toki horretan, baita zimenduen arrasto batzuk ere Santa Teresa komentuaren eta Begiralekuko baluartearen artean. Lirismo handiena duen tokietako bat "Ingelesen hilerria" deitua da (iparraldean dago). Ofizial ingelesen hilobiak daude han, bai Independentzia Gerran Aliatuen Armadan borrokatu zirenenak, bai Karlistaldietan borrokatu ziren ingelesen legiokoenak.

"Macho" deitzen denak hartzen duen eremuan kapera dago, Motako Kristori eskainia. Ez dakigu noiz egin zuten, baina badakigu 1688an, bolborategia lehertu zenean, kapera ez zela suntsitu.