Konposatu ez-organiko bitarren formulazioa

Formula kimikoa, elementu kimiko baten molekularen adierazpide sinbolikoa da. Sinboloek osatzen dituzte formulak, eta era berean, konposatuaren zati izatera iritsi diren atomoen elementuak adierazten dituzte.

Elementu bakoitzaren atomo kopurua azpindize bidez adierazi behar dira.

Konposatu bitarrak

Konposatu bitarrak deitzen zaie bi elementu kimiko ezberdinek parte hartzen duten konposatu motei. Konposatu bitarrak adierazteko, lehenengo metala eta gero ez metala jartzen da; aldiz, izendatzeko, alderantziz egiten da.

Hiru nomenklatura metodo daude:

  • Nomenklatura tradizionala: elementuen balentzia eta euren atomoak nola lotzen diren jakin behar da honela izendatzeko.
  • Nomenklatura sistematikoa (IUPAC): aurrizkiak erabiltzen ditu elementu bakoitzaren atomo kopurua adierazteko eta ez da beharrezkoa balentzia kopurua zein den jakitea.
  • Stocken nomenklatura: parentesi artean, zenbaki erromatarretan, metalaren balentzia jarri behar da.

Hidrogenoaren konbinazio bitarrak

Ondorengo konbinazio bitarrak egin daitezke hidrogeno bidez:

  • Hidrazidoak deitzen zaie F, Cl, Br, I, S, Se eta Te-rekin egiten diren konbinazioei.

    Euren formula orokorra hau da: XnH. Elementuari -uro atzizkia gehitu behar zaio eta jarraian "hidrogeno" hitza jarri behar da izendatzerakoan.

Hidrazidoak
Konposatua Izen sistematikoa Disoluzio akuosoa
HCI Hidrogeno kloruroa Azido klorhidrikoa
HI Hidrogeno ioduroa Azido iodhidrikoa
H2S Hidrogeno sulfuroa Azido sulfhidrikoa
  • Beste ez metal batzuekin egindako konbinazioak edo hidruro ez metalikoak. Euren formula nagusia hau da: XHn. Eta izen espezifikoak izaten dituzte.
  • Hidruro ez metalikoak
    Konposatua Izen arrunta
    NH3 Amoniakoa
    PH3 Fosfina
    CH4 Metanoa
  • Metalekin egindako konbinazioak edo hidruro metalikoak. Euren formula orokorra hau da: XHn. Lehenengo metalaren izena jartzen da eta ondoren hidruroa.
  • Hidruro metalikoak
    Konposatua Izen sistematikoa Stock izena
    NaH Sodio monohidruroa Sodio hidruroa
    CaH2 Kaltzio dihidruroa Kaltzio hidruroa
    CuH Kobre monohidruroa Kobre hidruroa (I)

    Oxigenoaren konbinazio bitarrak

    Elementu baten eta oxigenoaren arteko konbinazioak dira oxidoak. Aipatutako elementua metal bat bada, bene-benetako oxidoak izango dira. Aldiz, elementu hori ez metala bada, anhidridoa dela esango dugu. Euren formula orokorra honako hau da: X2On.

    • Nomenklatura klasikoaren arabera, elementuaren izena eta jarraian oxido hitza erabiltzen dira konbinazio hauek izendatzeko. Elementu horri atzizki bat edo beste gehitu behar zaio parte hartzen duen balentziaren arabera.

      Kloroak, esate baterako, lau balentziarekin joka dezake (1, 3, 5, 7), eta horrenbestez, ondorengo anhidridoak sor ditzake:

      Cl2O Kloro oxidoa (I)

      Cl2O3 Kloro oxidoa (III)

      Cl2O5 Kloro oxidoa (V)

      Cl2O7 Kloro oxidoa (VII)

      Elementu horrek bi balentzia bakarrik baditu, -iko atzizkia gehitu behar zaio balentzia handienarekin jokatzen duenean; eta aldiz, txikienarekin jokatzen duenean -oso.

    • IUPAC-en nomenklaturari dagokionez, bestalde, elementuaren izenaren ondoren oxidoa hitza jarri behar da. Elementuak balentzia bat baino gehiago badu, parentesi artean eta, zenbaki erromatarretan, parte hartzen duen oxidazio zenbakia jarri behar da. Kloroaren kasuan honela izan beharko luke:

      Cl2O Dikloro oxidoa

      Cl2O3 Dikloro trioxidoa

      Cl2O5 Dikloro pentoxidoa

      Cl2O7 Dikloro heptaoxidoa

    Konposatua Izen sistematikoa Stock izena
    BaO Bario monoxidoa Bario oxidoa
    Al2O3 Dialuminio trioxidoa Aluminio oxidoa
    SO2 Sufre dioxidoa Óxido de arsénico (IV)
    As2O3 Diarseniko trioxidoa Arseniko oxidoa (III)

    Gatz bitarrak

    Gatz bitarrak metal baten eta ez metal baten arteko konbinazioa dira. Euren formula orokorra honako hau da: AxBy. Honela izendatzen dira: elementu metalaren izena jartzen da lehenengo eta gero ez metalarena, eta ondoren -uro atzizkia.

    Konposatua Izen sistematikoa Stock izena
    NaCl Sodio kloruroa Sodio kloruroa
    CaF2 Kaltzio difluoruroa Kaltzio fluoruroa

    Orria posta elektronikoz bidali

    < * Bete beharreko alorrak

    Eskerrik Asko.
    artikuluan arrakastaz bidalita da.

    cerrar ventana
    Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

    * Bete beharreko alorrak
    cerrar ventana

     

    ¿Qué son los iconos de "Compartir"?

     

    Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

    ¿Para qué sirve cada uno?

    • facebook

      Facebook

      Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

       
    • eskup

      Eskup

      Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

       
    • delicious

      Twitter

      Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

       
    • tuenti

      Tuenti

      Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

       
    • technorati

      Google Buzz

      Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

       
    • meneame

      Meneame

      Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

       
     

     

    cerrar ventana

    Derechos de reproducción de la obra

     

    Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

    Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
    Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

    Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

    Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

    Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

    Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

    Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

      Pribatutasuna

    Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

    Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

    cerrar ventana