XX. mendearen hasierako nobela ingelesez

XIX. eta XX. mendeetako nobelaren aberastasuna oso nabarmena da hizkuntza ingelesezko herrietan. Mende bien artean, errealismoa agortua egonik eta hogeigarren hamarkadaren berriztapen handiaren aurretik, narratzaile talde batek bide desberdinak probatzen ditu. Garrantzitsuenetariko bat, Europako inperialismoa pil-pilean dagoen momentuan, abenturetako nobelarena izango da.

Errealismoaren gainditzea

Errealismoa, Ingalaterrako narratiba viktoriarra menperatu izan zuen joera deskriptiboa, mendeen arteko aldian beste joera batez ordezkatzen da, pertsonaien psikologia eta moralean sakondu eta gizarte kritika handitu egiten duena.

Badira, hala ere, tradiziozko joera errealista jarraitzen dutenak, John Galsworthy (1867-1933) esaterako, La saga de los Forsyte nobela seriearekin. Baina George Meredithek (1828-1909) banakakoen amodioaren psikologiaren azterketa sakonean gelditzen da.

Interesgarriagoa da Thomas Hardy (1840-1928), poeta ere izan zena. Bere nobeletan (Tess la de los Ubervilles, 1891, edo Judas el oscuro, 1895), erabat ezkorrak direnak, gizarte eta amodiozko ezbeharrak protagonisten gainean erortzen dira.

Henry James (1843-1916) Europan urte askotan bizi izan zen amerikar aberatsa zen. Bere nobela luzeak, Retrato de una dama adibidez, (1881) edo Las alas de la paloma (1902), maila altuko klaseei buruzkoak dira eta Amerika eta Europaren arteko diferentziak azpimarratzen dituzte, pertsonaien kontzientzia aztertuz.

Garrantzitsuak dira bere nobela motzak ere, Otra vuelta de tuerca (1898) esaterako, mamuei buruzko istorio ikaragarria, edo La lección del maestro bere beste gai nahiagokoena: sortze artistikoa.

Iparramerikako beste idazle batzuk dira: Edith Wharton (1862-1937), Jamesen jarraitzailea Ethan Frome (1905) eta La edad de la inocencia (1920) obrekin, eta Theodore Dreiser (1871-1935), bere nobela tragikoak negozioen munduan girotzen duena (Una tragedia americana 1926).

Abenturak eta genero nobela

Abentura exotikoa eta irudimena, izugarrizko narratzaile onak dituena, beste aukera bat eman zuen errealismoaren aurrean.

  • Robert L. Stevensonek, estilo handiko idazlea, fabulak kontatzeko erraztasun handia erakusten du bere abentura nobeletan (La isla del tesoro, 1883; La flecha negra, 1888; El señor de Ballantrae, 1889). Ipuin asko egin zituen eta berea da El extraño caso del Dr. Jekill y Mr. Hyde, (1886), pertsonalitate bikoitzaren kasu baten bitartez egiten duen ongia eta gaizkiaren azterketa.
  • Joseph Conrad (1857-1924) atzerriratu poloniarra izan zen eta ingelesa hartu zuen bere obra berantiarra idazteko. Bere esperientzia luzea itsas gizon bezala, bidaietako nobeletarako aprobetxatu zuen (Lord Jim, 1900; El corazón de las tinieblas, 1902 Nostromo, 1904) patu tragikoko pertsonaiak dituztenak. Beste nobela batzuk, hauek bezain ezkorrak, terrorismoari buruzkoak dira, esaterako, El agente secreto (1907).
  • Ruyard Kipling (1865-1936), poeta, narratzailea eta Nobel Saria 1907an, inperialismo britainiarraren kantari ofiziala izan zen, baina kritika ere ez zen falta. Jaiotzez Indiakoa, bertan girotu zituen bere nobelarik hoberenak, El libro de la selva (1894) eta Kim (1901). Bere ipuinak ere aipatzekoak dira.
  • Bigarren planoan geratzen dira A. Conan Doyle (1859-1930), Sherlock Holmes detektibe hilezkorraren sortzailea eta abenturazko nobela zirraragarrien egilea (El mundo perdido), eta Herbert G. Wells (1886-1946), gizarteaz zituen kezkak azaltzen zituzten zientzia-fikziozko nobelak idatzi zituena (La máquina del tiempo, 1895; El hombre invisible, 1897; La guerra de los mundos, 1898).

Arthur Conan Doyle. LIBURUTEGI NAZIONALA, MADRIL

Estetizismoa: Oscar Wilde

Edertasun perfektua bilatzeko grina, Frantziako poesia garaikidean hain garrantzitsua, (70. gaia ikusi), mende bukaerako poesia ingelesean ere gertatzen da. Walter Pater (1839-1894) izan zen joera hau zabaldu zuena, "artea arteagatik" ideiaren teorikoa, Mario el epicúreo bere nobela historikoan alegorikoki islatzen duen kontzeptua.

Estetizismoaren ordezkari nagusia Oscar Wilde izan zen. Izan ere, dandy eta snob probokatzaile bezala bizi izan zen, hasieran miretsi eta gero baztertu egingo zuen gizartean.

Arrakasta handia lortu zuen irudimena eta parodiaz beteriko antzezlan korapilotsuekin, kritika soziala agerian utziz, esaterako: El abanico de lady Windermere (1892) edo La importancia de llamarse Ernesto (1895). Salomé (1894), dekadenteagoa, debekatuta izan zen.

Narratzaile bezala, haurrentzako ipuin ederrak idatzi zituen eta El retrato de Dorian Gray nobela (1891), beti eder eta gazte mantentzen den libertino baten istorioa, bere gaiztakeria gero eta itsusiago bihurtzen den koadro batetara pasatzen dena. Kartzelan De profundis bere gutun hunkigarria idazten du eta Balada de la Cárcel de Reading poema.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana