Informazio gehiago
Substantiboa
Motak
Beren esanahia kontuan izanik, substantiboak mota hauetakoak izan daitezke:
Arruntak edo bereziak
| Arruntak | Izendatzen duten izakiaren ezaugarriak aipatzen dituzte. | Perro: cuadrúpedo, mamífero, cánido, ladrador... | Generikoak dira: espezie edo klase oso bati aplikatzen zaizkio. Gizabanako jakin bat aipatzeko determinante edo osagarriak eransten zaizkio. | Perro. Ese perro negro. |
|---|---|---|---|---|
| Bereziak | Izaki bat izendatzean ez dituzte bere ezaugarriak aipatzen. | María, Cartagena, Teide. | Banakoak dira: izaki edo objektu bat izendatzen dute bere klaseko beste batzuengandik bereiziz. | Nerón, por ejemplo, puede ser un emperador, un perro, una cafetería... |
Konkretuak edo abstraktuak
| Konkretuak | Zentzumenen bidez antzeman daitezkeen izaki edo objektuak izendatzen dituzte. | Rosa, tren, pitido, aroma, Pirineos. |
|---|---|---|
| Abstraktuak | Zentzumenen bidez zuzenean ezin antzeman daitezkeen ideia edo nolakotasunak izendatzen dituzte. | Concepto, decisión, hermosura, ignorancia, tiempo. |
Banakoak edo kolektiboak
| Banakakoak | Singularrean egonik, izaki bakarra izendatzen dute. Batzutan, banako substantiboak singularrean erabiltzen dira, balio kolektiboa dutelarik. | Oveja, soldado, perro, barco. El tigre [los tigres] es un animal peligroso. |
|---|---|---|
| Kolektiboak | Singularrean egonik, izaki-multzo bat izendatzen dute. | Rebaño, ejército, jauría, flota. |
Zenbakariak eta zenbakaitzak
| Zenbakariak eta zenbakaitzak | Zenba daitezkeen errealitateak aipatzen dituzte. | Un día / siete días. Una hormiga/ mil hormigas. |
|---|---|---|
| Zenbakaitzak | Ezin zenba daitezkeen errealitateak aipatzen dituzte. | Agua, arena, aire, simpatía. |
Generoa
Generoa, gaztelanian substantibo guztiek duten elementu gramatikala da.
Beren generoa kontuan hartuz, substantiboak maskulino eta femeninoetan sailkatzen dira:
- Substantibo maskulinoak dira determinante (6. gaia ikusi) eta adjektiboen (7. gaia ikusi) forma maskulinoekin konbina daitezkeenak:el libro nuevo.
- Substantibo femeninoak dira determinante eta adjektiboen forma femeninoekin konbina daitezkeenak: la casa vacía.
Substantibo gehienak genero bakar bat dute: edo maskulinoak dira (portal) edo femeninoak dira (hormiga). Hala ere, badaude zenbait substantibo genero aldaketa onartzen dutenak eta, hortaz, maskulino edo femeninoak izan daitezke: niño/niña, actor/actriz.
Forma bakarreko substantiboak
Generoari dagokionez aldaezinak diren substantibo batzuek, determinante eta adjektiboa forma maskulino edo femeninoan eraman dezakete. Beren generoaren arabera horrela sailkatzen dira:
- Genero anbiguoa: Beren esanahia aldatu gabe artikulu eta adjektibo maskulino zein femeninoak eraman ditzaketen gauzak aipatzen dituztenak dira: el profundo mar / la mar agitada; el margen derecho / la margen izquierda.
- Genero arrunta: pertsonak adierazten dituzte eta beren genero-aldaketak esanahiaren aldaketa sortzen du, sexu desberdineko gizabanakoak izendatzen dituztelako: el pianista húngaro / la pianista húngara; ese joven moreno / esa joven morena.
- Genero epizenoa: forma bakarra dute eta honek artikulua eta adjektiboa genero berean daramatza, sexu baterako zein besterako: la persona más tierna; el bebé dormilón. Beti izaki bizidunak aipatzen ditu.
Numeroa
Numeroa ere substantibo guztiek duten elementu gramatikala da. Numeroaren arabera, substantiboak singularrean edo pluralean egon daitezke:
- Singularrean izaki edo objektu banako edo kolektibo bakar bat izendatzen dute (pared), eta hitza markatu gabe, hau da, zero graduko (Ø) morfemarekin, adierazten da.
- Pluralean klase bereko izaki edo zenbait objektu izendatzen dituzte (paredes).
Pluralaren sorrera
Plurala sortzeko arau orokorrak honako hauek dira:
- -s eransten zaie singularrean tonikoa ez den bokalez (y izan ezik) amaitzen diren substantiboei (3. gaia ikusi): libros, mesas, taxis, peines.
- -es eransten zaie kontsonantez bukatzen diren substantiboei eta y-z bukatzen direnei pluralera pasatzean hots hau kontsonante bihurtzen denean: flanes, leyes, álbumes, relojes.
- -s eransten zaie -a edo -e bokal tonikoez bukatzen diren substantiboei: papás, sofás, cafés, pies.
- -es morfema eransten zaie i, o, u bokal tonikoez bukatzen diren substantiboei, nahiz eta plurala -s zezartzeko joera dagoen: alhelíes/ alhelís/; jabalíes/ jabalís; rubíes/ rubís; rondóes/ rondós.
- Bokalez bukatzen diren monosilabo batzuek -es morfema agertzen dute pluralean: aes, íes, oes, síes. aes, íes, oes, síes.
Kasu bereziak
- -s edo -x-z bukatzen diren oxitonoak ez diren substantiboak aldatu gabe mantentzen dira: los miércoles, los tórax.
- Kontsonantez bukatutako erdarakadak, askotan jatorrizko hizkuntzan duten pluralaren eta gaztelaniarako egokitzapenaren artean dabiltza: (club ® clubs, clubes).
- Izen elkartuek (4. gaia ikusi) numero-morfema eransten diote bietako lexema bati, orokorrean azkenengoari (pasodoble ® pasodobles).
- Substantibo batzuek forma bakar bat dute: singularra (sed) edo plurala (cosquillas).
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.