Euskaldunek eginkizun handia bete zuten kristau-erresumak osatu eta garatzeko garaian. Iruñeko erresuma baskoiez osatua zen gehienbat, eta inguruko lurraldeetako biztanleak ere bazituen, hegoalde eta mendebaldeko lurraldeetara ere hedatuak baitziren garai hartan.

Aragoiko konderrian ere baskoi ugari zegoen. Euskaldunak Gaztelako konderriaren sorrerari lotu-loturik ageri dira, eta hartan oinarritua hasi zen Arabako konderria eratzen (IX. eta X. mendeak). Konderri hori izan zen egungo Arabako probintziaren ernamuina, eta esan daiteke egungo Euskadiko lurraldearen lehenengo antolatze eta egituratze egokia izan zela.

Bizkaiko probintziak gaur egun duen antolamenduaren jatorria Harotarren sendiari loturik dago. Gipuzkoako lurraldea antolatzeko lehenengo urratsak, berriz, Iruñeko erresumaren mende zegoen garaikoak dira.

Aldian-aldian Nafarroaren eta Iruñearen mende egon ondoren (Antso III.a Nagusiaren garaitik Antso VII.aren agintaldiko 1200. urtea arte) hiru lurralde horiek Gaztelarekin bat egiten hasi ziren, eta denborarekin esku-hartze handia izan zuten bertan.