Telesforo Arantzadi
1860an Bergaran jaiotako euskal antropologo garaikidea, etnologoa eta naturalista. Haurra zela, familiarekin Bilbora joan zen. Lehenengo ikasketak eta batxilergoa herrian bertan egin zituen, eta gero, 1877an Madrilera joan zen unibertsitatera. Farmaziako ikasketak egin zituen lehendabizi, eta 1882an ikasgai horretan doktoregoa lortu zuen.
Lehen urteak
1887an Antropología Saila sortu zen Madrilgo Historia Naturaleko Museoan. Gai honen inguruan interesa piztu zitzaion, eta aurrerantzean honen lan gehienak gai honetara zuzendu ziren. Hala ere bestelako gaiak ere jorratu zituen, esaterako, botanika, marrazketa, musika, etnologia eta paleontologia. 1889an Natur Zientzietako doktoregoa lortu zuen.
Telesforo Aranzadi Unamuno gaztetan
Iturria: Koldo Mitxelena
Indusketak
1917ko abuztuaren 15ean Jose Migel Barandiaran ezagutu zuen. Aranzadi baina 30 urte zaharragoa zen, baina elkarrekin hasi zituzten Aralarko trikuharri batzuen ikerketak Enrique Egurenekin batera. 20 urteetan zehar egindako lanen emaitza izan zen hau, zeinetatik interes handiko datu antropologiko eta paleontologikoak lortu zituen
1936an, ibilbidean izandako aurkikuntza nagusiena gertatu zen: Itziarren, ordura arte aurkitutako euskal burezur zaharrena jaso zuen. Aurkikuntzak euskal arrazaren historiaurreko urteetaraino eraman zuten Arantzadi, eta hau bihurtu zen azken lan eta argitalpenen iturri nagusi.
Lehen lan horren berri, 1921ean, Anuario de Eusko-Folkloreren lehenengo alean eman zuen. Hurrengo urteetan, Aizkorri, Ataun-Burunda, Altzania, Elosu-Plazentzi, Urbasa, Entzia, Belabieta, Auritz, Aurizperri, Lumentxa eta Arabako kobazulo artifizialetako haitzuloetako aztarnategiak ikertu zituen. Horretaz gain, penintsulako geografiaren beste zenbait puntu ere ikuskatu zituen, Katalunia eta Sierra Nevada, besteak beste. Txango hauetako batzuk berak bakarrik egin zituen, eta beste batzuk, berriz, Ansoleaga, Eguren eta Barandiaranekin batera. Luis de Hoyos irakaslearekin ere egin zituen zenbait bidaia.
Izendapenak
Ikasle zela Aparteko Saria jaso zuen Estudio sobre los insectos vesicantes aplicados a la farmacia lanarengatik. 1891n, 31 urte zituela, Parisko Antropologia Elkarteak El pueblo euskalduna lana saritu zuen. Hori izan zen euskal arraza antropologia zientifikoaren aldetik aztertu zuen lehendabiziko lana.
Urte batzuk geroago, 1895ean, Granadako Unibertsitateko Mineralogia eta Zoologiako katedra eskuratu zuen, eta urte batzuez bertara joan zen bizi izatera. Ondoren, Bartzelonako Unibertsitateko Botanika Deskriptiboko katedra lortu zuen, eta bertako dekanoa izan zen 1907. urtera arte. Urte horretan, ikasleen istiluak zirela medio, kargua utzi beharra izan zuen. 1897an, Zientzietako Errege Akademiaren saria jaso zuen Setas y Hongos en el País Vasco lan zehatzarengatik.
1910ean, Moskuko Natur Zientzia, Antropologia eta Etnografiaren Lagunen Elkarte Inperialak, elkartekide titular izendatu zuen, eta bi urte geroago, Argentinako Daktiloskopiako Elkarteko ohorezko bazkide.
1919an, Portugalgo Antropologia eta Etnografia Elkartearen kide urgazle izendatu zuten, eta hasi 1920an eta 1931n erretiroa hartu bitartean, Antropologiako katedradun gisa aritu zen Bartzelonako Unibertsitateko Zientzien Fakultatean. 1921ean, berriz, Erromako Antropologiako elkartekide urgazlearen izendapena jaso zuen. Barandiaranekin batera, 1922an Frantziara eta Alemaniara (Koloniara) joan zen, eta 1929an, Suitzara eta Austriara.
Urte hauetan zehar, munduko zientzia elkarteen eskutik, beste zenbait izendapen jaso zituen: Argentinako Ikerketa Geografikoen elkartekide urgazle edo Kubako "Felipe Poey" Historia Naturaleko elkartekide urgazle, besteak beste. Historiako Errege Akademiako kide ere izendatu zuten 1924an, eta bi urte geroago, baita Berlingo Arkeologia Institutuko kide ere. Bestalde, Bartzelonako Zientzien Errege Akademiako numerario izendatu zuten 1927an.
Telesforo Arantzadi Unamuno lagun talde batekin
Iturria: Koldo Mitxelena
Gainera, Eusko Ikaskuntzako Batzorde Iraunkorreko batzordekide, Natur Zientzia eta Antropologia arloetan Espasa Entziklopediako kolaboratzaile, Munich-eko Antropologia Elkarteko kide urgazle, eta G. Humbolt, Frizzi eta Haberlandt-en itzultzailea izan zen, besteak beste (Europako hizkuntza nagusiak ezagutzen baitzituen).
Idatzizko lanak
300 liburu eta artikulu baina gehiago idatzi ditu. Euskal antzinatearen ikerketetan bere lan interesgarrienak, Euskal Herriko antropologia, etnografia eta historiaurreari zuzendutakoak izan ziren. Horien artean Geografia del País Vasco-navarro eredutzat jo daiteke. RIEV, Euskalherria , Euskalerriaren alde, Yakintza, Hermes, Boletín de la Real Sociedad Española de Historia Natural eta Asociación Española para el progreso de la Ciencia bezalako aldizkarietan artikulu ugari eman zituen argitzera.
Gerraren eztandarekin Bartzelonara joan zen, eta 85 urte zituela bertan hil zen 1945eko otsailaren 12an. Bi urte geroago bere omenez Arantzadi Zientzia Elkartea sortu zuten.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.