Populazioak

Ugalketa sexuala duten espezie desberdinetako indibiduoak gutxiago ala gehiago kohesionatuta dauden taldeetan bizi dira. Talde horietan estalketa gauzatu dezakete. Ugalketa-unitate horiei populazio esaten zaie. Kasu batzuetan barrera geografikoak aurki daitezke, irla bateko itsasoa adibidez, eta, kasu horietan, oso erraza da populazioa mugatzea. Baina gehienetan, oso zaila izango da populazio baten mugak zehaztea. Duela gutxikoa da metapopulazio terminoa; espezie baten populazio guztiak hartzen ditu bere barnean, horien artean barrera geografikoak egon ala ez. Hori termino errealistagoa da, izan ere, adibidez, espezie baten desagerpenak populazio isolatu batena baino ikuspegi demografiko zabalagoa eskatzen du.

Populazioen ikerketa

Populazio baten etorkizunari buruzko ideia bat edukitzeko, ondoko datu hauek ezagutu behar dira:

• Indibiduo kopuru ausazkoa

  Dentsitateei buruzko ausazkoekin lan egiten da, espezie bateko indibiduo-kopurua kontabilizatzea oso zaila baita. Dentsitate-neurri horiek azaleren edo bolumenen gainekoak izan daitezke, aztertzen ari diren espezieen tamaina proportzionalean. Erroldak egitea garesti samarra izan daiteke, espeziearen ezaugarrien, indibiduoaren tamainaren, bizi den lekuaren, mugikortasunaren eta beste hainbat faktoreren arabera.

• Bi sexuetako indibiduoen proportzioa

  Indibiduo baten sexua oso erraz bereizi daiteke bi sexuentzako ezaugarri morfologiko desberdinak dituzten espezieetan, eta beraz oso erraz egin daiteke sexu bakoitzaren kontaketa bereizia. Hala ere, espezie askotan emeak eta arrak ez dira ikuste hutsarekin bereizten, eta organo genitalak aztertzea beharrezkoa suertatzen da. Espezie gehienetan eme eta arren arteko proportzioa 1:1etik oso gertu dago.

• Arren eta emeen arteko banaketa adinaren arabera

  Populazioaren etorkizuna zehazterakoan, kontuan hartu beharreko datu garrantzitsu bat da indibiduoak nola banatu dauden adin-klase desberdinetan. Adin-klase horiek egunekoak, astekoak edo urtekoak izan daitezke, espeziearen gehienezko bizitzaren arabera. Garrantzitsua da, beraz, lehendabizi organismo baten adina zehaztea.

• Heriotza-proportzioa adin-klase eta sexu bakoitzean

  Biziraupena izango litzateke bizirik irauten duten indibiduoen portzentaia, edo, bestela esanda, bizirik irauteko duten probabilitatea. Hilkortasuna ehuneraino edo baterainoko osagarriak bezala neurtzen da, kasuan kasu. Hilkortasunak, espezieen bizitzan zehar, banaketa aldakorra du.

  Inguruneko faktoreek espezie baten biziraupena baldintzatzen dute. Giro oso aldakorretan aldagai fisiko eta kimikoen aldaketetara tolerantzia-tarte handiak dituzten espezieak nagusitzen dira (eurikoak). Aitzitik, ingurune konstanteetan erresistentzia-tarte estuagoak dituzten organismoak nagusitzen dira (estenoikoak).

  Indibiduo baten biziraupenean, halaber, beste espezieekiko edo espezie bereko beste indibiduoekiko elkarrekintzak ere izango du eragina. Elkarrekintza hori positiboki edo negatiboki jariatu daiteke.
• Ondorengoak izatea: jaiotza-tasa

  Populazio bat mantendu ahal izateko, garrantzitsua da jaiotza-kopuruek heriotzagatik gertatutako bajak orekatzea. Jaiotza-tasa eme batek denbora-unitateko edukitzen dituen ondorengoen kopurua izango litzateke. Ondorengoak izatea eta urteko belaunaldi-kopurua asko aldatzen dira espezie batzuetatik besteetara.

Populazioen aldaketak denboran zehar

Denbora pasa ahala, populazioek indibiduo-kopuru ia konstante bat (geldikorrak) eta adinen egitura berbera mantendu dezakete (egonkorrak). Hala ere, gauza arrunta da populazioak erregresiboak izatea, populazioko indibiduo-kopurua gutxitzen doanean, edo hedakorrak izatea, indibiduo-kopurua gehituz doanean.

• Aurreikuspen demografikoak

  Giza espeziarentzat bi alderdi demografikok dute interes berezia: bere populazioaren eboluzioa eta espezie kaltegarrietan gertatzen diren aldaketa handiak. Aldaketa horiek izurrite moduan etor daitezke, eta ekonomian eragin handia izan dezakete. Hori dela eta, aurreikuspenak egitea garrantzi handikoa gertatzen da, eta populazioen bilakaerari buruzko aurreikuspen geroz eta zuzenagoak egitea ahalbidetzen duten eredu matematikoak egiten dira.

• Hedatzen ari diren populazioetako espezieak

  Gaur egun ekosistema naturalen atzerapen nabaria gertatzen ari da. Ekosistema natural horiek ekosistema gizatartuen bidez ordezkatzen ari dira. Horrela, gizakiarekin batera bizitzeko ahalmen handiena duten espezieek abiadura handian hedatzen dituzte beren populazioak.

• Populazio erregresiboak dituzten espezieak

  Espezie askotan, populazioak geroz eta txikiagoak dira. Desagertzeko arriskuan dauden espezieak dira horiek. Desagerpenaren kausen artean habitataren suntsipena, espezie lehiakorren agerpena eta ehiza daude. Hala ere, biodibertsitatea mantentzeagatik dagoen kezkarik handiena ez dagokie espezie ezagun eta mehatxatuei, baizik eta oraindik ezezagunak eta ustez desagertzeko arrisku handi batean dauden horiei.