Neolitikoaz geroztik dago artzaintza Euskal Herrian. Mendialde hezean ardi latxa edo manetza, karrantzarra eta eusko-biarnotarra hazten dira. Hauek ile luze zakarra izaten dute eta esnetarako ardiak dira. Eskualde lehorretakoak, berriz, txurra eta merinoa, haragitarakoak, aurkitzen dira.