Peñako Andre Mariaren ermita
FITXA
Izena: Peñako Andre Mariaren ermita
Herria: Urizaharra
Helbidea: Virgen de la Peña, z/g
Auzotegi: Faido
Eskualde: Arabako Mendialdea
Herrialde: Araba
Tipologia Orokorra: Ermita
Tipologia Zehatza: Arkitektura Erlijiosoa
Mendea: XIII
hiribildua.Época: Erdi Aroa
Beste Mendeak: XI
Estiloa: Gotikoa
Beste Estiloak: Baserri estilokoa
Balioa: Nahiko ona
Kontsebazioa: Ona oro har
Jabetasun: Ondare erlijiosoa
Jatorrizko Erabilketa: Erlijiosoa
Gaur Egungo Erabilketa: Erlijiosoa
Trebiñoko konderriarekin muga egiten du Urizaharra udalerriak, Araban. Bertan, Faido izeneko auzoan, Peñako Andre Mariaren ermita bitxi hau aurkitzen da, haitzulo baten barruan eraikita.
Antzinako tenplu bat da. Haitz zulatuan eginda dago eta, dirudienez, inguruko ermitauek garai batean babes eta otoiztegi gisa erabiltzen zuten. Ondoren, ezkaratzeko bigarren solairua batzarretarako erabili zuten bertako ordezkariek, eta kofradeek eta erromesek ere aterpe izan zuten.
Gaur egungo eraikinak bi zati ditu: sarrerako ezkaratza -bi solairutan banatuta eta guztiz manposteriaz egina- eta haitzean zulatuta dagoen tenplua. Lehenengora zirkuluerdiko arku batetik sartzen da, eta ezkaratzetik tenplura sartzeko bi arku beheratu zeharkatu behar dira. Ezkaratzean nabarmena da leihate gotikoa eta horren mainela.
Gainerakoa haitzean zulatuta egina da. Ermitak bi hutsarte ditu, bataiategia eta burualdetik gertu dagoen nitxoa. Ermitako habeartearen oinetik korua ikus daiteke, hori ere haitzean zulatua.
Barrualdeko elementuetatik nabarmentzekoak dira XVIII. mendeko harrizko erretaula, itxura zarpail eta primitiboko bataiarria eta XIII-XIV. mendeetako Peñako Andre Mariaren irudia.