Artea Asiako zibilizazio handietan

Asiako kulturetan, batez ere Txina eta Indiaren kasuan, artearen jatorria antzina-antzinakoa da: Asiako artearen lehen aztarnak -ontziak eta zeramika piezak- K. a. bigarren milurtekoak dira, eta haietarako erabilitako teknika -argizari isuria- mila urte geroago agertuko zen mendebaldean, greziarren artean hain zuzen.

Txina

Lehenbiziko arte-erakusgarriak Xia dinastiaren garaietako zeramika eta jadezko piezak dira, K. a. 2000. urtearen aurrekoak, mendebaldeko neolitokoak, alegia.

Kristo aurreko bi mila urteetan Shang eta Zhou dinastiak egon ziren agintean. Aro hartan iritsi zen gorenera estatua txikien eta brontzezko pitxerren artea, batez ere naturaren irudiekin apainduak Shangen garaietan, eta irudi geometrikoekin Zhourenean.

Pintzelaren artea

Txinako arteak berezkoen duen jarduera artistikoa, pintzelaren artea, Han dinastia inperialarekin garatzen hasi zen, K. a. 206. urtetik aurrera, eta berarengan bat egin zuten pinturak, kaligrafiak eta poesiak.

Poema kaligrafiatu eta apainduen ondoren, irudi pintatuak garrantzia hartzen hasi ziren arte-lanetan. Kristau aroko lehen urteetan giza irudia izan zen nagusia beraietan, baina IX. mendeaz geroztik paisaiak gailendu ziren, denbora pasa ahala arte txinatarren generorik berezkoena bihurtuz. Song dinastiarekin irudietan lortutako fintasuna eta xehetasuna (X-XIII bitartean) eredu izango ziren, ia batere aldatu gabe harrezkero.

Inperioko guardia pertsonalaren kidea

Hu-er-txa, inperioko guardia pertsonalaren kidea (Metropolitan Museum, New York).

Portzelana

Kaolina, buztin mineral mota bat, IX. mendean aurkitu zen. Berarekin material berri bat lortuko zen, zuria, zeharrargitsua eta mehea, Txinako artearen adierazpide nagusitako bat izango zena: portzelana. Material horrekin itxura guztietako piezak egiten ziren, fin-finak eta dotore apainduak.

Song dinastiako obrak naturalismo finekoak ziren; portzelanaren forma eta estilo guztiak maila gorenera iritsi ziren Ming dinastiarekin; Qing dinastiako teknikak ere bikainak ziren.

Gres beiraztatuzko pitxer apaindua

Gres beiraztatuzko pitxer apaindua. Song dinastia (Txinako Artearen Errege museoa, Stockholm).

India

Herri arioek Hindustango penintsula inbaditu zuten K. a. 1500. urte aldera, eta haiekin kultura indoarioa sortu eta garatuko zen: aro vedikoan osatutako testu sakratuak edo vedak aro brahmanikoan kodifikatu ziren (K. a. 600-300). Azken aro horretakoak dira budismoa, jainismoa, eta Pertsia nahiz Greziako kulturekiko lehen harremanak, arte indiarraren berri aurrenekoz eman zutenak.

Mauria dinastiako Asoka enperadorea (K. a. 272-232) budismoaz baliatu zen, India batzeko tresna politiko gisa erabiliz. Berak sortu zuen stupa izeneko hilobi-monumentua, errautsak eta erlikia sakratuak gordetzeko eraikitzen zena eta nolabaiteko sinbologia kosmikoa lortuko zuena Indiako artean.

Zenbait dinastiaren ondoren (shunga eta kushana, kasu), Gupta dinastia ezarri zen; berarekin indartsu garatu ziren kultura eta artea, eta bizikidetza garaia izan zen hinduismoa eta budismoaren artean. Ordukoak dira Ajantako horma pinturak. Guptaren osteko aldian tenplu indiarrak agertu ziren: adreiluz zein harriz eginak, jainkoen bizileku zirenak.

XI. mendeaz geroztik islama hedatzen hasi zen Indian, eta prozesu horren barruan Baberrek (1519- 1530) mogolen inperioa ezarri zuen XVI. mendean. Garai horretan hirigintza eta arkitektura forma berriak agertu ziren, eta haiekin batera mausoleoak, lorategiak eta gotorlekuak. Nabarmentzekoak dira Delhiko Gotorleku Gorria eta Taj Mahal mausoleoa, berau Shah Jahanek (1627- 1658) bere emazte Mahalentzat eraikia.

Mogolen inperioa deuseztaturik eta britainiarren okupazioa bukaturik, Indiako arteen gainbehera nabarmena izan zen, Europaren eragina areagotzen zen aldi berean, hain zuzen.

Taj Mahal

Taj Mahal, Agra, India.

Japonia

Japoniako kultura Txinakoari estu lotuta egon zen hasieratik. Hala ere, budismoaren aurreko aro luzean (K.a. 5000- K. o. 555), xintoismo deritzon sinesmen multzoa garatu zen. Asura, Nara eta Heian izeneko garaietan iritsitako zen budismoak, meditazioari lotuak, eragin sakona izango zuen Japoniako artearen adierazpen guztietan.

Azpimarratzekoak dira Japoniako arteak hain berezkoak dituen elementuak, denak lañotasun eta fintasun handikoak, besteak beste: sumie pintura, kolore bakarreko tinta txinatarraz egina; meditaziorako lorategiak, zen filosofiarekin estuki lotuak; tearen zeremoniarako esparru zehatzak; loreak kokatzeko antzea -ikebana-, edo lakazko bionboen apainketa.

Edertasun garaikideak txoridun pinturekin

Utagawa Kuniyoshi grabatua, Edertasun garaikideak txoridun pinturekin sailekoa (Fuji Museoa, Tokio).

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana